Jak sprawdzić wskazania rejestratorów temperatury i wilgotności

Podczas użytkowania systemu temperatury i wilgotności okresowo należy sprawdzać poprawność działania zarówno całego systemu jak i wchodzących w jego skład urządzeń. Zdarzają się także sytuacje, w których zachodzi potrzeba sprawdzenia wybranego urządzenia, ze względu na podejrzenie jego niepoprawnego działania. W poniższym artykule podpowiadamy jak to zrobić.

Rejestratory temperatury i wilgotności, jak każde inne urządzenia, mogą ulec uszkodzeniu. Usterka będzie skutkować błędnymi pomiarami lub zupełnym ich brakiem. Szczególnie trudna do wykrycia sytuacja występuje w przypadku, gdy uszkodzony rejestrator lub też sonda pomiarowa, bez widocznych mechanicznych uszkodzeń zewnętrznych, zaczyna generować błędne pomiary.

Do potencjalnych przyczyn uszkodzenia zaliczamy:
Okresowe sprawdzenie rejestratorów temperatury i wilgotności pozwala na szybkie wykrycie awarii. Częstotliwość okresowych przeglądów technicznych zależy od warunków pracy oraz zastosowania. Są branże, w których częstotliwość przeglądów/kalibracji/walidacji regulowana jest przez wymagania prawne np. branża farmaceutyczna lub wewnętrzne procedury.

Do sprawdzenia poprawności działania urządzenia wykorzystuje się miernik wzorcowy, stosując najczęściej podane poniżej metody:

a) sprawdzenie urządzenia względem miernika wzorcowego lub wzorca w akredytowanym laboratorium zewnętrznym,
b) sprawdzenie przez serwis zewnętrzny urządzenia w miejscu instalacji z wykorzystaniem miernika wzorcowego i przenośnego profesjonalnego sprzętu do kalibracji,
c) samodzielne sprawdzenie urządzenia względem miernika wzorcowego w miejscu instalacji rejestratora.

Sprawdzenie urządzenia względem miernika wzorcowego lub wzorca w akredytowanym laboratorium zewnętrznym

Sprawdzenie rejestratora przez przeszkolone osoby pracujące w akredytowanym laboratorium pomiarowym z wykorzystaniem certyfikowanego sprzętu to jedna z najpewniejszych metod na weryfikację jego poprawnego działania. Rejestrator należy zdemontować i dostarczyć do laboratorium. W wyniku przeprowadzonego badania otrzymujemy świadectwo wzorcowania PCA, które jest akceptowane przez audytorów zewnętrznych jako dokument potwierdzający poprawność wskazań rejestratorów.

W razie potrzeby można rozważyć zamontowanie zapasowego rejestratora na okres wzorcowania.

Należy jednak pamiętać, że sprawdzeniu w laboratorium podlega działanie samego rejestratora a nie całego systemu pomiarowego w skład, którego wchodzą oprogramowanie, serwer, modem GSM itd. Działanie całego systemu sprawdzane jest podczas przeglądu bądż też walidacji.

Sprawdzenie rejestratora w miejscu instalacji przez serwis zewnętrzny

Sprawdzenie rejestratora przez przeszkolony serwis firmy, która oferuje usługi wyjazdowe. Do badania wykorzystywany jest specjalistyczny wywzorcowany sprzęt pomiarowy w wersji przenośnej. Na podstawie badania można wystawić świadectwo kalibracji. Podczas wykonania usługi wzorcowania można dodatkowo sprawdzić działanie całego systemu obejmującego oprogramowanie, stan baterii w rejestratorach oraz urządzenia służące do przesyłania danych pomiarów.

Niewątpliwą zaletą tej formy sprawdzania rejestratorów jest brak konieczności demontowania rejestratorów, krótki czas wykonania usługi oraz minimalne zaangażowanie personelu zleceniodawcy. Luka w danych pomiarowych, spowodowana prowadzeniem badania, może zostać ograniczona do 1-2 godzin.

Samodzielne sprawdzenie urządzenia względem miernika wzorcowego w miejscu instalacji rejestratora

Opisana poniżej procedura przedstawia metodę szybkiego sprawdzenie rejestratora względem miernika wzorcowego, wzorca lub też innego rejestratora. Należy jednak pamiętać, że dokładność tej metody uzależniona jest w dużym stopniu od stabilności medium, w którym wykonywane jest sprawdzenie. Im stabilniejsze warunki tym większa dokładność sprawdzenia.

Elementy niezbędne do wykonania sprawdzenia:

Najczęściej popełniane błędy przy samodzielnym sprawdzeniu rejestratorów:

a) wykonywanie sprawdzenia w zamrażarkach lub chłodziarkach z dużą zmiennością temperatury i wilgotności w czasie,
b) sprawdzanie elektronicznych rejestratorów temperatury termometrami szklanymi szczególnie w środowisku o dużej zmienności temperatury (patrz uwaga powyżej),
c) zbyt krótki okres prowadzenia badania.

Opis procedury samodzielnego sprawdzenia

Należy przygotować rejestrator sprawdzany i wzorcowy. Rejestrator wzorcowy powinien posiadać aktualne świadectwo wzorcowania, które potwierdza jego poprawne działanie. Musimy być pewni, że urządzenie wzorcowe działa poprawnie.

W zależny od typu sprawdzanej sondy pomiarowej wykonujemy następujące czynności:

1) Dla pomiaru temperatury: sondy należy połączyć przy pomocy plastra lub taśmy klejącej a następnie owinąć ręcznikiem papierowym lub też umieścić sondy w cieczy (termostacie). Grubość ścianki utworzonego z papieru kokonu powinna wynosić ok 2 cm. Nie zawijamy w papier sond, które będą zanurzone w cieczy.

2) Dla pomiaru wilgotności: przewody od sond należy połączyć przy pomocy plastra lub taśmy klejącej a następnie umieścić sondy w komorze klimatycznej o stałych warunkach pracy. Przy braku dostępu do komory należy włożyć sondy do foliowego worka i owinąć papierowym ręcznikiem jak w punkcie a.

3) Umieszczamy połączone sondy wewnątrz sprawdzanego urządzenia. Same rejestratory powinny pozostać na zewnątrz w celu sprawdzania odczytów. Należy odczekać do ustabilizowania temperatury.

4) Odczyt wyświetlacza rejestratorów dokonujemy po ustabilizowaniu pomiarów na obu urządzeniach tzn. braku znaczących zmian na ostatniej cyfrze prezentowanego pomiaru. Wykonujemy trzy odczyty w interwałach 5 minutowych, pomiary zapisujemy w tabeli (tutaj pomocnicza tabela do ściągnięcia). Jako “kryterium akceptacji” można przyjąć dokładność pomiarową rejestratora, którą deklaruje producent. Różnica wskazań obu rejestratorów nie powinna przekraczać wartości wpisanej w kolumnę “kryterium akceptacji”.

5) Jeżeli wartości pomiarowe ulegają ciągłym zmianom należy przerwać proces sprawdzania, bowiem nie będzie on wiarygodny. Należy zapewnić stabilne warunki środowiskowe podczas sprawdzenia.

Zastosowanie się do powyższych kroków, pozwoli na skontrolowanie wskazań pomiarowych urządzenia.