Monitoring temperatury i wilgotności w muzeach, galeriach, salach wystawowych

W dużym stopniu na stan zachowania zbiorów muzealnych wpływ mają warunki klimatu wewnętrznego środowiska, w którym zbiory są przechowywane. Dzięki systemowi monitoringu możemy zapoznać się z warunkami panującymi w muzeum.
Na tej podstawie pracownicy muzeum planują system właściwego gromadzenia i ekspozycji, wybierają odpowiednie pomieszczenia dla przechowywania poszczególnych kolekcji, decydują o wyposażeniu pomieszczeń w klimatyzację. Wybierają najkorzystniejszą ekonomicznie strategię klimatyczną by nie narażać muzeum na ponoszenie zbyt wysokich kosztów a jednocześnie zapewnić optymalną ochronę.

System zapewnia także bieżącą kontrolę parametrów klimatycznych, wychwytywanie nieprawidłowości oraz umożliwia zdiagnozowanie problemów w przypadku pojawiających się degradacji zabytków. Znając potencjalne zagrożenia, można przy pomocy czasem niewielkich nakładów wyeliminować lub ograniczyć ich szkodliwe oddziaływanie.

Brak kontroli parametrów mikroklimatycznych powietrza lub nieodpowiedni system takiej kontroli, może wyrządzić nieodwracalne i niepożądane zmiany w  obiektach muzealnych.

Wpływ poziomu wilgotności i temperatury na eksponaty

Podstawowym działaniem prewencyjnym jest utrzymanie temperatury i wilgotności względnej na ustabilizowanym poziomie. Monitoring tych parametrów w trybie ciągłym przez 24/h dobę usprawnia działania konserwatorskie.

Eksponaty z materiałów organicznych, takich jak papier, pergamin, drewno, tkaniny, skóra zwierzęca, sierść, pióra, kości, rogi – są higroskopijne. Absorbują i oddają wilgoć w zależności od parametrów powietrza co pociąga za sobą ich destrukcję.

Poprzez swoją właściwość, gdy wilgotność w pomieszczeniu jest zbyt niska, stają się kruche i łamliwe, wypaczają się, pękają, kurczą. Natomiast gdy wilgotność jest za wysoka – tracą elastyczność, rozpulchniają się, podlegają deformacjom, są mniej odporne na uszkodzenia mechaniczne i bardziej podatne na rozwój grzybów i bakterii.

Niekorzystne są duże i gwałtowne skoki poziomu wilgotności względnej, prowadzi to do przyspieszonego niszczenia eksponatów.

Wysoka wilgotność sprzyja także destrukcyjnemu działaniu różnego rodzaju zanieczyszczeń mogących znajdować się w powietrzu.

Materiały nieorganiczne czyli szkło, ceramika, metale i minerały, także podlegają wpływom nieoptymalnej wilgotności. Na materiałach posiadających w swoim składzie naturalną sól mogą pojawić się wykwity solne gdy wilgotność otoczenia jest za niska.
Niepożądany zakres wilgotności względnej negatywnie wpływa na metale, szczególnie żelazo i miedź, sprzyjając procesom korozji i rozkładu chemicznego.

Temperatura natomiast wpływa na eksponaty pośrednio, gdyż od zakresu temperatury zależna jest wilgotność względna powietrza. Jest to główny powód monitoringu temperatury.

Utrzymanie odpowiedniego poziomu temperatury jest istotne także ze względu na komfort osób pracujących w muzeum oraz zwiedzających.

Jakie czynniki wpływają na mikroklimat?

Wpływ na mikroklimat w muzeum mają czynniki zewnętrzne oraz wewnętrzne. Pierwsze czynniki wywołujące zmiany to nagłe zmiany pogody, podwyższona wilgotność na zewnątrz, bezpośrednie słońce. Do niekorzystnych wewnętrznych czynników należy zaliczyć między innymi źle działającą wentylację lub klimatyzację, oświetlenie punktowe, wentylatory ze źle ukierunkowanym nadmuchem.

Najbardziej optymalna jest wilgotność na poziomie 50% RH, w praktyce ciężko utrzymać takie warunki bez ponoszenia ogromnych kosztów. Norma PN-EN 15757:2011 podaje kryterium materiałowe, które dopuszcza krótkookresowe fluktuacje ±10%, zalecanym zakresem RH jest 40–60%.

Ryzyko związane z oświetleniem

Promieniowanie widzialne i niewidzialne, zarówno naturalne i sztuczne, może wpływać destrukcyjnie na dzieła sztuki.
Światło powoduje żółknięcie, wpływa szkodliwie na barwniki, przyspiesza starzenie, powoduje kruchość i pękanie papieru, tkanin, warstw malarskich. Zmiany te są zawsze nieodwracalne.

Ryzyko związane z promieniowaniem nie może być całkowicie wyeliminowane, ale można działać prewencyjnie poprzez zmniejszenie mocy źródeł światła, skrócenie czasu wystawienia eksponatów na promieniowanie, redukowanie niepotrzebnego promieniowania. Bardzo destrukcyjne jest także promieniowanie UV jako promieniowanie wysokoenergetyczne.

Coraz częściej klienci zwracają uwagę na pomiar oświetlenia. W ekspozycjach muzealnych oświetlenie powinno być utrzymane na poziomie 50-200 luxów (50 dla najbardziej cennych i wrażliwych eksponatów – np. farby wodne, papier, tkaniny). Dla obiektów niewrażliwych na światło – kamień, ceramika, szkło, metal – poziom oświetlenia nie powinien przekraczać 300 luxów.
Pomiar poziomu promieniowania można wykonać miernikami dostępnymi w naszej ofercie.

Dbanie o nieprzekraczanie zalecanych poziomów naświetlania prowadzi do lepszego stanu technicznego obiektu oraz mniejszych kosztów jego konserwacji.

Oferujemy dopasowane systemy pomiarowe pozwalające monitorować wszystkie powyższe parametry. Dzięki systemowi monitoringu sprawdzamy czy warunki przechowywania i ekspozycji obiektów muzealnych odbywają się w optymalnych parametrach środowiska. Rejestrowane dane przesyłane są drogą radiową do centralnego systemu zbierania danych lub w wersji bardziej ekonomicznej przegrywane za pomocą portu USB. Urządzenia są niewielkich rozmiarów, mogą być zasilane baterią, łatwo je ukryć za eksponatami by nie burzyły sposobu prezentacji zabytków.

Dowiedz się więcej: