6 ważnych odpowiedzi – wzorcowanie rejestratorów
W poniższym wpisie zebraliśmy odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania i wątpliwości dotyczące wzorcowania rejestratorów oraz dokumentu świadectwa wzorcowania.
Wykorzystanie rejestratorów pomiarowych do kontroli procesów produkcji lub kontroli jakości wymaga przeprowadzenia czynności, które zagwarantują prawidłową pracę urządzenia oraz pozwolą spełnić wymagania jednostek kontrolnych (Inspekcja Weterynaryjna, Sanitarna, Ochrony Roślin, Handlowa, audytorów itd.). Etapy prawidłowego użytkowania miernika lub rejestratora ilustruje poniższy schemat:
Prawidłowe użytkowanie rejestratora lub miernika
Jaka jest różnica pomiędzy wzorcowaniem, adjustacją a kalibracją?
Wzorcowanie to zbadanie dokładności danego urządzenia pomiarowego. Po umieszczeniu urządzenia wzorcowego i wzorcowanego (sprawdzanego) w środowisku o kontrolowanej, jednorodnej temperaturze/ wilgotności (np. komora klimatyczna, termostat, piec) porównuje się wskazania obu urządzeń. Określa się różnicę pomiędzy wskazaniami obu urządzeń (poprawkę) oraz niepewność pomiaru.
Adjustacja to wprowadzenie poprawki zbadanej podczas wzorcowania danego miernika, Adjustacja modyfikuje krzywą odpowiedzi, może być jedno lub wielopunktowa.
Miernik wzorcowany (sprawdzany) pokazał temperaturę: 18.1oC, miernik wzorcowy 18.0oC. Poprawka wynosi 18.0-18.1 = -0.1. Po wprowadzeniu tej poprawki do miernika wzorcowanego (sprawdzanego) nowe wskazanie powinno wynosić 18.0oC.
Po każdej adjustacji, z uwagi na modyfikację krzywej pomiarowej miernika, należy powtórzyć wzorcowanie. Po przeprowadzeniu adjustacji dotychczasowe świadectwa wzorcowania tracą automatycznie swoją ważność.
Kalibracja używana jest jako synonim wzorcowania lub adjustacji.
Czy otrzymam świadectwo wzorcowania?
Oczywiście, świadectwo wzorcowania to protokół potwierdzający przeprowadzenie badania dokładności danego urządzenia pomiarowego. Laboratorium pomiarowe powinno posiadać własne procedury badania, które posiadają akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA) lub jednostki równorzędnej.
Tylko świadectwa z akredytowanego laboratorium posiadają moc urzędową i mogę służyć do rozstrzygania sporów. Tylko takie świadectwa są honowane przez służby kontrolne i audytorów.
Jak długo ważne jest świadectwo wzorcowania?
Na świadectwie wzorcowania do rejestratorów temperatury/ wilgotności nie ma daty ważności. Datę kolejnego badania ustala użytkownik sprzętu na podstawie wewnętrznych norm jakości oraz niezawodności sprzętu pomiarowego. Większość Klientów powtarza wzorcowanie co 1-2 lata. Ponowne wzorcowanie można wykonać w zewnętrznym akredytowanym laboratorium pomiarowym lub też przeprowadzić samodzielnie przy pomocy własnego miernika wzorcowego posiadającego aktualne świadectwo wzorcowania. Protokół ze sprawdzenia danego urządzenia powinien zostać dołączony do dokumentacji.
Czy potrzebuję zakupić miernik wzorcujący?
Zakup dodatkowego miernika wzorcującego (referencyjnego) opłacalny jest w dwóch przypadkach:
Wzorcowanie miernika referencyjnego należy powtarzać co 12 miesięcy.
Ile punktów pomiarowych wybrać?
W uwagi na fakt, że każdy punkt wzorcowania jest płatny, uzasadniony jest wybór możliwie małej liczby punktów wzorcowania.
Optymalną liczbą punktów wzorcowania są 2-3 wartości. Punkty wymieramy na granicach przedziału pomiarowego oraz ewentualnie w środku przedziału.
Dla urządzenia, które mierzy temperaturę w przedziale 15-25oC optymalne punkty wzorcowania to:
(15oC, 20oC, 25oC) lub (15o, 25oC)
Przykład 2
Dla urządzenia, które mierzy temperaturę w przedziale 15-25oC oraz wilgotność 0-70%rH optymalne punkty wzorcowania to:
(15oC, 10-30%rH),(15oC, 70-80%rH),(20oC, 40-50%rH)
W przypadku, gdy miernik służy do monitorowania bardzo wąskiego przedziału temperatury/ wilgotności (np. 23-25C) lub też znajduje się w środowisku o bardzo stabilnej temperaturze (duże hale klimatyzowane) można rozważyć wzorcowanie tylko w jednej punkcie. Dla większości dobrej klasy mierników błąd pomiarowy zbadany dla temperatury 24oC będzie praktycznie takim sam jak dla wartości 23oC lub 25oC a nawet 20oC i 30oC. Teoretycznie nie ma więc potrzeby jego badanie.
UWAGA: W przypadku wyboru jednego punktu do wzorcowania możemy spotkać się z uwagami audytora.
Czym różnią się dokładność i rozdzielczość?
Dokładność urządzenia pomiarowego określa błąd z jakim mierzona jest dana wartość np. temperatura lub wilgotności. Rozdzielczość pomiaru to natomiast najmniejsza zmiana mierzonej wielkości (podziałka). Im lepsza dokładność i rozdzielczość tym lepiej i tym droższe jest urządzenie. W specyfikacji urządzenia powinna być podana dokładność i rozdzielczość w pełnym zakresie pomiarowym.
Do większości zastosowań wystarczające są urządzenia pomiarowe o następujących parametrach:
| dokładność | rozdzielczość | |
|---|---|---|
| temperatura | 0.2-0.5°C | 0.1°C |
| wilgotność | 2-5% | 1% |
Dla danego urządzenia dokładność i rozdzielczość może być różna w różnych przedziałach temperatury i wilgotności. W przypadku mierników lub rejestratorów dokładność zadeklarowana przez producenta dla tego modelu urządzeń nie jest podstawą do uwiarygodnienia pomiarów. W takim przypadku każdy rejestrator powinien zostać poddany wzorcowaniu w akredytowanym laboratorium pomiarowym, które zbada dokładność w danym punkcie.
Skontaktuj się teraz
Odpowiemy na dodatkowe pytania.
(+48) 606 26 46 26 achem@achem.pl
Data publikacji:
15 września 2015
